هنگامی که سوخت و هوا به نسبت معینی ترکیب شدند ، شمع خودرو با ایجاد جرقه آن ها را مشتعل می سازد .
ویژگی هایی که شمع ها باید داشته باشند :
شمع ها باید فشار وارده ناشی از احتراق را تحمل کنند (یعنی فشاری به میزان پنج مگاپاسگال) .
الکترود شمع باید از خوردگی در برابر ترکیباتی همچون سرب ، فسفر و گوگرد مقاومت کنند .
در برابر ولتار بالا ( ولتاژ بین ۲ الی ۳ هزار ولت) دوام داشته باشند .
بازه ی دمایی بین ۲۰۰۰ الی ۲۵۰۰ را تحمل کنند و در مقابل سرد و گرم شدن ناگهانی خراب نشوند (گرم شدن شمع ها به دلیل خروج گاز های حاصله از احتراق صورت می گیرد) .
ساختار یکپارچه ای به منظور جلوگیری از نشت گاز باید داشته باشد .
ایزولاتور (عایق شمع) از سرامیک آلومین (اکسید آلومینیوم) ساخته شده است که بهترین ماده عایق برای شمع است . هم دربرابر شوک حرارتی مقاوم است ، هم رسانش گرمایی بالا دارد و برای دفع حرارت مناسب است .
هر خودرو دارای شمع با شماره ی فنی خاص خودش است برای مثال شمعی که در پراید استفاده می شود از گروه شمع های NGK دارای شماره ی (BPR5ES-11) است .
حال می خواهیم بفهمیم که هر یک از کاراکتر های موجود در این شماره سریال چه مفهومی دارد .
*کاراکتر اول :
در شمع های NGK حرف اول نشان دهنده ی قطر رزوه است
گام رزوه | قطر رزوه | نوع رزوه |
۱٫۵mm | ۱۸mm | A |
۱٫۲۵mm | ۱۴mm | B |
۱mm | ۱۰mm | C |
۱٫۲۵mm | ۱۲mm | D |
۱mm | ۸mm | E |
*کاراکتر دوم و سوم:
نشان دهنده ی شکل ساخت و مقاومتی بودن شمع است .
استفاده از مقاومت در شمع به منظور خنثی کردن نویز در هنگام جرقه زنی است یا حتی موجب جلوگیری از تداخل نویز الیکتریکی با ECU خودرو می شود .
توضیحات | نماد |
پایه ی شمع فشرده | M |
پایه ی شمع کوتاه (از نمونه ی M بزرگتر) | L |
دارای عایق الکترود | P |
نوع مقاومتی | R |
دارای تخلیه ی سطحی یا نیمه سطحی | U |
*کاراکتر چهارم :
مشخصه ی ارزش حرارتی شمع است ، هرچه عدد کوچکتر باشد نوع شمع گرم است و بلعکس .
انتخاب شمع با درجه حرارتی مناسب برای هر موتور با ویژگی های خاص خودش انتخاب می شود .
شمع ها از نظر درجه ی حرارتی به دو دسته تقسیم می شوند :
شمع های گرم : دماغه ی عایق بلند دارند ، سطح بیشتری در معرض دمای بالا قرار دارد م انتقال حرارت به سرسیلندر آرام تر رخ می دهد درنتیجه باعث میشه که قسمت جرقه زن شمع زود داغ می شود . برای خودرو های توشهری و ساده از این نوع شمع استفاده می کنند .
شمع های سرد : بر خلاف شمع های گرم دماغه ی عایق کوتاهی دارند و سطح کمتری در معرض حرارت بالا قرار می گیرد و انتقال حرارت به سرسیلندر ها تند تر رخ می دهد . خودرو های فرمول یک از این دسته شمع ها استفاده می کنند .
*کاراکتر پنجم :
مشخصه ی طول رزوه و نوع رزوه ی شمع (تمام رزوه یا نیم رزوه) است
رزوه به طول ۱۹mm | E |
رزوه به طول ۱۲٫۷mm | H |
رزوه به طول ۱۱٫۲mm | L |
نیم رزوه به طول ۱۹mm | EH |
نوع کوتاه M به طول ۹٫۵mm | BM |
نوع کوتاه M به طول ۹٫۵mm | BPM_A |
برای اطلاعات بیشتر به سایت NGK مراجعه فرمایید !
*کاراکتر ششم :
مشخصه ی ابعاد هندسی قسمت انتهایی شمع که موجب جرقه (SPARK ) می شود است .
حال به چند نمونه از آن ها اشاره می کنیم .
نوع استاندارد شمع | S |
الکترود V شکل | Y |
شمع ایریدیوم | IX |
پایه کوتاه | CM |
شمع پلاتینیوم | P |
دارای الکترودی از جنس تنگستن | W |
برای اطلاعات بیشتر به سایت NGK مراجعه فرمایید !
از ظاهر قسمت جرقه زن شمع کار کرده شده می توان فهمید عمل احتراق سوخت در موتور به خوبی انجام می شود یا خیر برای مثال اگر رسوب زده باشد ، می فهمیم که شمع در عمل جرقه زنی اش بد عمل کرده است .
رسوب زدگی شمع به معنی جمع شدن کربن در قسمت جرقه زن شمع است که موجب عدم جرقه زنی می شود .
علاوه بر جنس الکترود طراحی خاص شمع نیز به از بین بردن رسوب کمک خواهند کرد .
شمع های ایریدیوم برای جلوگیری از رسوب شمع در قسمت جرقه زن آن مفید هستند و نسبت به نوع پلاتین موثر تراند .
علاوه بر کاهش رسوب در شمع ، باعث کاهش مصرف بنزین نیز می شوند .
*کاراکتر هفتم :
نشان دهنده ی فیلر شمع (فاصله جرقه) می باشد .
۰٫۸mm | ۸ |
۰٫۹mm | ۹ |
۱mm | ۱۰ |
۱٫۱mm | ۱۱ |
۱٫۳mm | ۱۳ |
۱٫۴mm | ۱۴ |
۱٫۵mm | ۱۵ |
با این تفاسیر اگر بخواهیم کد شمع پراید (BPR5ES-11) را بخوانیم داریم :
شمعی با قطر رزوه ی ۱۴ میلی متر و گام ۱٫۲۵ میلی متر ، دارای عایق الکترود و نوع مقاومتی است ، دارای درجه حرارتی ۵ (گرم) ، طول رزوه ی آن ۱۹ میلی متر ، دارای ابعاد استاندارد و فیلر ۱٫۱ میلی متری است.
عمر مفید شمع ها برای وسایل نقلیه در بازه ی ۱۵ الی ۲۰ هزار کیلومتر است ، البته اگر از شمع های ایریدیوم استفاده کنیم کران بالای این بازه به مقدار ۵۰ هزار کیلومتر افزایش خواهد یافت .
باید به این نکته توجه داشت که در هر خودرو ، از شمع مخصوص آن باید استفاده کرد .