در این مقاله قصد داریم تا به معرفی یکی از تکنولوژی های موجود در بسیاری از خودروهای امروز بپردازیم و با تاریخچه و نحوه کار سیستم کنترل پایداری یا ESP آشنا شویم.
(electronic stability program (ESP) ، dynamic stability control (DSC یا (Electronic stability control (ESC نام هایی است که به این سیستم نسبت می دهند.
درسال ۱۹۸۳ سیستم کنترل پایداری معرفی شد .
درسال ۱۹۸۷سه شرکت بنز . بی ام و . تویوتا آن را رونمایی کردند
رانندگی ایمن از اواسط دهه نود میلادی با ظهور کنترل الکترونیکی پایداری یک گام بزرگ رو به جلو برداشته است.
شرکت بوش برای اولین بار این سیستم را برروی خودرو مرسدس بنز کلاس اس و همچنین بی ام و سری۷ امتحان کرد.
یش از یک دهه از معرفی سیستم کنترل پایداری گذشته است و کمپانی‌های گوناگون اسامی مختلفی بر روی آن گذاشته اند.
ولی تمامی این سیستم‌ها به دور از نحوه نام گذاری آنها، از سنسورهای با تکنولوژی بالا استفاده می‌کنند. رایانه مرکزی خودرو و عکس العمل های مکانیکی مناسب، رانندگی ایمن را برای شما به ارمغان می‌آورند. ما معمولاً در مورد خودروهای می‌شنویم که خودرو دچار کم فرمانی و بیش فرمانی می‌شوند. این واقعیت وقتی سرعت از حدی بالاتر باشد یا جاده لغزنده باشد یک حقیقت اجتناب ناپذیر است.
کم فرمانی وقتی حاصل می‌شود که نیروی جلوبرنده مناسب برای خودرو مهیا نیست و خودرو بیشتر تمایل دارد که به راستای مستقیم حرکت کند تا دور بزند.
بیش فرمانی درست مفهوم مقابل کم فرمانی است به طوری که خودرو بیشتر تمایل دارد که دور بزند تا اینکه به حرکت مستقیم رو به جلوی خود ادامه دهد. سیستم کنترل الکترونیکی پایداری برای حل کردن دو مشکل فوق دست به کار شده است.
نحوه عملکرد:
سیستم کنترل پایداری به تنهایی عمل نمی کند بلکه از سایر تکنولوژی های ایمنی برای خودرو هم استفاده می کند،مانند ترمز ضد قفل و کنترل کشش خودرو
.در واقع این سنسور در مرکز واقعی خودرو قرار دارد تا کوچکترین انحراف را احساس کنند.اگر شما جای راننده در خودرو بنشینید این سنسور در سمت راست راننده در پایین قرار دارد.
حال مفهوم واقعی حرکت چرخشی حول محور قائم چیست؟به نظرمی رسد که بیشتر این واژه در صنایع مربوط به دریا نوردی کاربرد داشته باشد ،کشتی ها و خودروها هردو این سیستم را تجربه می کنند که در واقع چرخش حول محور زد می باشد.
اگر سنسورهای کنترلی این چرخش در سیستم ای اس پی انحرافی را مشاهده نمایند آن را در کسری از زمان به رایانه مرکزی گزارش می دهد و اینجاست که این سیستم وارد عمل می شود.
در واقع ای اس پی (ESP) به این صورت وارد عمل می‌شود که کنترل تک تک ترمزهای چرخ‌ها را بر عهده می‌گیرد و همچنین دریچه گاز ورودی موتور را هم کنترل می‌کند.
در واقع دریچه گاز (پدال) را کمتر می‌کند تا سرعت خودرو به مقدار مطلوب برسد و این نحوه کار سیستم کنترل پایداری یا ESP است
سنسورهای به کار رفته در این سیستم اختلاف موجود در زاویه خودرو و زاویه چرخش فرمان را احساس می‌کنند و دائما به رایانه مرکزی خودرو گزارش می‌دهند و این رایانه است که با ورودی‌های دریافتی خود، بهترین تصمیم را می‌گیرد.
اجزاء سیستم کنترل الکترونیکی پایداری:
قبل از دهه نود میلادی راننده‌ها معمولاً آموزش می‌دیدند که ترمز را ناگهانی فشار ندهند و ضربات با فاصله زمانی کم به پدال بزنند تا از قفل شدن چرخ‌ها و سر خوردن خودرو جلوگیری نمایند.
با به وجود امدن ABS کار راننده ها راحت تر شد ، در واقع سیستم این سیستم به طور الکترونیکی با ضرباتی سریع‌تر از راننده که روی پدال می زند، از قفل شدن چرخ‌ها جلوگیری می‌کند.
این سیستم در واقع از کم فرمانی و بیش فرمانی تا حدودی جلوگیری می‌کند و قابلیت کنترل خودرو در هنگام ترمز گیری را فراهم می‌کند.
سیستم ESP از ABS برای انجام عمل جلوگیری بر روی هر چرخ به طور جداگانه استفاده می‌کند.
ESP از کنترل کشش جانبی نیز بهره میبرد. اگر چه سیستم ESP از لغزش‌های جانبی خودرو جلوگیری می‌نماید اماکنترل کشش از لغزش‌های طولی ممانعت به عمل می‌آورد. اگر سیستم کنترل کشش لغزش و سر خوردن یک چرخ راتشخیض دهد ، ای اس پی با دریافت داده‌های مناسب از سنسورها لغزش جانبی خودرو را بررسی می‌کند.
سیستم کنترل پایداری در واقع با سه سنسور اصلی در ارتباط است:
سنسور سرعت دورانی چرخ:
بر روی هر چرخی یک سنسور وجود دارد تا سرعت دورانی هر چرخ را محاسبه نماید. این سرعت چرخ با سرعت طولی خودرو در رایانه مرکزی خودرو مقایسه می‌شود و تصمیمات لازم اتخاذ می‌شود
سنسور زاویه فرمان:
این سنسور زاویه چرخشی فرمان را اندازه گیری می‌کند. رایانه مرکزی خودرو جهت مورد نیاز راننده را از روی داده‌های این سنسور متوجه می‌شود .
سنسور چرخش حول محور قائم:
این سنسور به نام یائو معروف است. در وسط خودرو قرار دارد. این سنسور جهت واقعی خودرو را به رایانه مرکزی گزارش می‌دهد. رایانه مرکزی خودرو با توجه به داده‌های این سنسور و سنسور زاویه فرمان تصمیم مناسب را می‌گیرد.
مزایا ای اس پی:
مهمترین مزیتی که می توان از این سیستم عنوان کرد کاهش چشم گیر تصادفات می‌باشد. هر راننده‌ای ممکن است در شرایط لغزنده مجبور به رانندگی باشد، اگر آب و هوا بارانی باشد یا برفی و یخبندان.
کمک شایانی به حفظ کنترل خودرو در شرایط بد آب و هوایی می‌کند. سیستم ای اس پی بر طبق اظهارات موسسه ایمنی بزرگراه‌ها درسال۲۰۰۶ گفته شده می‌تواند از ۱۰۰۰ هزار تصادفات مرگبار جلوگیری به عمل آورد.
همچنین سازمان امنیت ترافیک ملی درسال۲۰۰۴ اعلام کرده که توانسته ۳۵% تصادفات در خودروهای معمولی و نزدیک به ۵۹%تصادفات مربوط به خودروهای شاسی بلند را کاهش دهد.
در سال۲۰۰۵هزینه ای که باید برای ای بی اس پرداخت می کردید مبلغی حدود۳۶۸$بود درصورتیکه برای این سیستم تنها۱۱۱$هزینه برآورد شده است
سال ۲۰۰۷ در ۵۰% خودروهای موجود در آمریکای شمالی از این سیستم استفاده شد و از سال ۲۰۱۲ استفاده از در آمریکا اجباری شده است .
از کجا بدانیم این سیستم فعال است؟
سیستم کنترل پایداری در ۹۹ درصد مواقع غیر فعال است و فقط زمانی که رایانه مرکزی تشخیص دهد که در حال انحراف است وارد عمل می شود از همین رو خیلی با کارکرد این سیستم مواجه نخواهید شد. اما اگر روزی این سیستم به کمک شما آمده معمولا توسط چراغی در پنل پشت فرمان به شما هشدار می دهد. همچنین برای لحظاتی کنترل خودرو به غیر فرمان از دست شما خارج خواهد شد و این رایانه مرکزی خودرو است که به جای شما تصمیم می گیرد لذا هر زمان احساس کردید که بر روی ترمز ها و پدال گاز برای لحظاتی کنترل ندارید بدانید که این سیستم ورد مدار شده است.
قابل ذکر است در برخی خودروهای اسپرت و حتی شاسی بلند کلیدی بر روی کنسول میانی و یا داشبورد وجود دارد که می توانید این سیستم را از مدار خارج کنید. این بدین منظور انجام شده است که راننده گاهی برای تفریح نیاز دارد با خودروی خود حرکات نمایشی اجرا نماید در چنین شرایطی سیستم کنترل پایداری سد راننده خواهد بود از همین رو راننده می تواند با این کلید ESP را خاموش کند. اما به شما هشدار می دهیم که هیچگاه این سیستم ایمنی را خاموش نکنید.
