مقدمه
این سیستم به عنوان یک نوع ترمز و بیشتر در کامیون ها و وسایل نقلیه سنگین مورد استفاده قرار میگیرد.
هدف اصلی این سیستم کاهش سرعت ، افزایش بازده ترمز ، کاهش استهلاک لنت و ترمز می باشد. این سیستم به دو صورت ریتاردر در موتور و ریتاردر در گیربکس تولید شده و اغلب در کامیون هایZF موجود میباشد که هر کدام را در صفحات بعدی توضیح خواهیم داد.
ریتاردر در گیربکس توسط شرکت اسکانیا در اتوبوس ها مورد استفاده قرار میگیرد.
البته این ترمز ها به عنوان ترمز کمکی هستند و یک راننده حرفه ای از هردو ترمز همزمان استفاده میکند .
این ترمز در تریلرها میتواند خیلی خطرناک باشد در صورتی که از ترمز های اصلی در کنار آنها مورد استفاده قرار نگیرد.
دلیل آن میتواند این باشد که تنها محورهایی که درگیر این ترمز میشوند محور دیفرانسیل یا محور هایی که به هر نحوی با موتور در ارتباط است میباشد.
پس زمانی که راننده تنها از این ترمز استفاده میکند کامیون میل به ایستادن و تریلر میل به حرکت دارد و این عمل باعث به هم خوردن تعادل تریلر شده و به اصطلاح کامیون قیچی میکند.
این اتفاق بیشتر در جاده های خیس و دارای ضریب اصطکاک پایین اتفاق میافتد .
ترتیب بررسی انواع ریتاردر ها :
۱-ریتاردر در موتور
۲-ریتاردر در گیربکس
۱-ریتاردر در موتور :
آیا برایتان اتفاق افتاده در حین رانندگی زمانی که در یک جاده سراشیبی قرار میگیرید و با رها کردن پدال گاز یک شتاب منفی و در خلاف جهت حرکت خود احساس میکنید انگار اتومبیل تلاش میکند متوقف شود . دلیل این چیست ؟
این شتاب منفی و کاهش سرعت به دلیل وجود اصطکاک صورت می گیرد ، در حالی که شما هیچ ترمزی نمیگیرد ! اما این اصطکاک از کجا ناشی می شود ؟
در واقع قطعات ماشین شامل قطعات موتور و گیربکس و… به دلیل تماس با یکدیگر دارای اصطکاک بوده و این اصطکاک به همان روشی که نیرو در مسیر سربالایی به چرخ ها اعمال میشود حال در مسیر سراشیبی به همان روش به چرخ ها منتقل شده و باعث ایجاد یک شتاب منفی و کاهش سرعت می شود .
بعضی از رانندگان حرفه ای برای کاهش بیشتر سرعت شماره دنده را پایین آورده و سرعت ماشین را با شتاب بیشتری کم میکنند.
اما این عمل چگونه اتفاق می افتد ؟
اگر مستطیل را گیربکس در نظر بگیریم در این صورت خواهیم داشت :
در نظر داشته باشید که توان گیربکس ثابت است یعنی حاصل ضرب گشتاور (T) در تعداد دور (W) در ورودی و خروجی گیربکس ثابت است .
حال فرض کنید برای حرکت شما KN*m800 گشتاور را وارد میکنید و KN*m2400 گشتاور توسط گیربکس تولید میشود اما در نظر داشته باشید در این فرایند تعداد دور شما کم میشود.
حال زمانی که در سراشیبی قرار میگیرید مثل این است که شما KN*m2400 به گیربکس میدهید و گیریکسKN*m ۸۰۰ گشتاور برای شما تولید میکند (در طی این فرایند تعداد دور شما افزایش میابد) .
این افزایش دور باعث بیشتر شدن اثر اصطکاک شده و شما این شتاب منفی را احساس میکنید.
اما هر چه شماره دنده پایین تر بیاید این اختلاف گشتاور ها زیاد شده و شما شتاب منفی بیشتری را احساس میکنید.
حال بگذارید به بحث خودمان برگردیم :
اما با شرایط توضیح داده شده این سوال پیش می آید که چه می شود اگر مکانیزمی را طراحی کنیم که هر زمانی خودمان بخواهیم از داخل ماشین کلیدی را فشار دهیم و اصطکاک موتور را افزایش داده و از آن به عنوان ترمز استفاده کنیم. دوباره با زدن کلیدی موتور را به حالت قبل برگرداندیم .
این مکانیزم معمولا با استفاده از بستن مسیر خروجی دود در ماشین یا اگزوز صورت میگیرد . با بسته شدن مسیر خروج دود ، دود پشت سوپاپ دود انباشته شده و این عمل باعث میشود که موتور در حالت خاموشی قرار گیرد اما حرکت ماشین در جهت سراشیبی مانع از خاموش شدن موتور میشود .
پس به طور کلی وقتی شما ریتاردر را فعال میکنید موتور سعی در خاموش شدن دارد اما گرانش اعمال شده به ماشین مانع از آن میشود .
این عمل که در داخل ماشین صورت میگیرد و باعث کم شدن سرعت ماشین است .
همانطور که در شکل بالا مشاهده میکنید این سیستم در مسیر لوله ی خروج دود نصب می شود و با بسته شدن دریچه داخل آن دبی خروج دود کاهش یافته و به اصطلاح موتور در حالت خفه قرار میگیرد .
نمای دیگر از این قطعه
۲-ریتاردر در گیربکس:
تابحال سعی کرده اید که دست خود را محکم روی یک سیال بزنید یا دست خود را زیر آب حرکت دهید. زمانی که این کار را انجام میدهید ، اصطکاکی را حس میکنید که هرچه ویسکوزیته یا غلظت سیال بالا میرود این اصطکاک بیشتر احساس میشود .
به این نوع از اصطکاک ، اصطکاک هیدرولیکی گویند .
وسایل نقلیه شامل این نوع از ریتاردر کنار گیربکس خود یک گیربکس کمکی دارند و این گیربکس کمکی شامل توربین (مانند تصویر) میباشد و زمانی که این توربین داخل روغن میچرخد دقیقا همانند آن است که شما دست خود را در آب تکان میدهید و این اصطکاک از طریق همین گیربکس به چرخ های ماشین منتقل شده و باعث کاهش سرعت ماشین میشود .
این عمل باعث افزایش شدید دمای روغن عامل است اما از طریق لوله ها ، این روغن به سمت رادیاتور هدایت و از طریق رادیاتور سرد میشود .
ارتباط این گیربکس کمکی با استفاده از سیستم های مختلفی میتواند به گیربکس اصلی قطع یا وصل شود .
این سیستم ها شامل کلاچ و یا با استفاده از چرخ دنده های مارپیچ (helical gears) که مشابه آن در استارت ماشین نیز مورد استفاده قرار میگیرد .
شکل توربین ، داخل ریتاردر گیربکس
توربین و نحوه اتصال به گاردون
ویدئو پربازدید ” تصادفات ناجور ضبط شده با دوربین”
