کمک فنر ، قطعه ای که رانندگی را آسان می کند !

هنگامی که مشغول رانندگی هستید و اتومبیل شما از دست انداز های خیابان عبور می کند ، آن ناهمواری ها را احساس نمی کنید اما این ناهمواری ها در یک قرن پیش معضلی بود که سازندگان خودرو سعی بر رفع آن ها داشتند . آنها با چالش هایی همچون افزایش کنترل راننده و راحت بودن سرنشینان رو به رو شدند . حال با پیشرفت فناوری و علم خودروسازی این مشکلات حل شده است . یکی از قطعاتی که منجر به رفع این مشکلات شد کمک فنر خودرو بود .

کمک فنر همانطور که از اسم آن پیداست وسیله ای است برای بهبود کارایی فنر ها که در نزدیکی هر چرخ نصب می شود تا نوسانات فنر ها را کنترل و میرا کند .

هر اتومبیلی بسته به نوع کاربرد آن از کمک فنر خاصی استفاده می کند که به سه نوع از آنها می پردازیم .

الف) کمک فنر هیدرولیکی

این نوع کمک فنر از یک سیلندر و پیستون تشکیل شده است . سیال مورد استفاده در این مکانیزم روغن است که با ارتعاش فنر این پیستون حرکت می کند با اعمال نیرو به پیستون روغن از حفره های ریزی که تعداد آنها محدود است عبور می کند . هرچه تعداد حفره ها بیشتر یا دارای قطر بزرگتری باشند ضریب میرایی کمک فنر کمتر می شودو کمتر می تواند ارتعاشات خودرو را جذب کند .

ب) کمک فنر های تلسکوپی

یکی از پر کاربرد ترین نوع کمک فنر می باشد و قیمت آن نسبت به سایر مناسب تر است. این نوع برای تعلیق جلو و عقب اتومبیل کاربرد دارد .کمک فنر های تلسکوپی به دو دسته ی تک لوله ای (mono tube) و دو لوله ای (twin tube) تقسیم می شود .

عملکرد کلی کمک فنر های تلسکوپی بدین صورت است که روغن از حفر های بزرگ پیستون خارج ، که این امر سبب جمع شدن سریع تر آن می شود اما هنگامی که فنر می خواهد به طول آزادش (حالت قبل از فشرده شدن یا حالت تعادل) باز گردد باید از حفره های بسیار کوچکی عبور کند تا جاذب ضربه شود ، این عمل با سرعت کمی انجام می شود (مقاومت زیادی از خود نشان می دهد) تا از ارتعاشات جلوگیری کند . لازم به ذکر است که کمک فنر های تلسکوپی از خانواده ی کمک فنر های هیدرولیکی اند .

*عملکرد کمک فنر تک لوله ی تلسکوپی :

همانطور که از اسمش پیداست ، این مدل دارای یک لوله و دو محفظه است . دو پیستون (piston 1 , piston 2) وجود دارد که پیستون ۱ ( piston 1) به یک میله متصل است و پیستون ۲ (piston 2 ) پیستونی شناور است که با تغییرات فشار ، ارتفاع آن تغییر می کند . این کمک فنر دارای دو محفظه است که توسط پیستون ۲ جدا شده اند . محفظه ی بالایی دارای روغن و محفظه ی پایینی پر از گاز نیتروژن با فشار زیاد است. قسمت بالایی کمک فنر به شاسی و قسمت پایینی آن به اکسل متصل است . هنگامی که اتوموبیل از دست انداز عبور می کند اکسل تمایل دارد که به سمت بالا حرکت کند ، برای جذب ارتعاش ، پیستون ۱ به سمت پایین حرکت می کند که روغن در محفظه ی بالایی را فشرده سازد تا فشار آن با فشار گاز برابر شود .

این فرایند موجب جذب ارتعاش دست انداز می شود اما هنگامی که وسیله ی نقلیه به سطح هموار (صاف) جاده می رسد پیستون ۱ شروع به بالا رفتن می کند و اتوموبیل به حالت اولیه ی خود باز می گردد.

*عملکرد کمک فنر دو لوله ای تلسکوپی :

این نوع کمک فنر دارای دو لوله ، یک لوله ی داخلی (tube 1) و دیگری لوله ی خارجی (tube 2) است . دو سوپاپ (valve 1 , valve 2) وجود دارد که (valve 1) به پیستونی که داخل (tube 1)حرکت می کند متصل است و روغن در زیر سوپاپ (valve 1) داخل (tube 1) پر می شود همینطوردر فضای بین لوله ی داخلی و خارجی روغن وجود دارد . سوپاپ (valve 2) در انتهای لوله ی داخلی ثابت است .

قسمت فوقانی کمک فنر به شاسی اتومبیل و قسمت انتهایی نیز به اکسل خودرو متصل شده است .هنگامی که اتومبیل از دست انداز عبور می کند اکسل تمایل دارد که به سمت بالا حرکت کند و برای جذب ارتعاش مانع پیستون (که سوپاپ (valve 1) بر روی آن قرار دارد) شروع به پایین آمدن می کند و روغن بین سوپاپ (valve 1,valve 2) فشرده می شود که به همین دلیل روغن از سوپاپ (valve 1,valve 2) می گذرد و وارد محفظه ی بین لوله های داخلی و خارجی می شود .

این کار ارتعتشات ناشی از عبور کردن دست انداز را به اصطکاک بین روغن تبدیل می کند . بعد از عبور اتومبیل از مانع سوپاپ (valve 1) شروع به بالا آمدن می کند و فشار وارده به آن زیاد می شود ، در نتیجه سوپاپ باز می شود و روغن به مکان اولیه ی خود باز می گردد .

این کمک فنر ها سرعت عمل نسبتا خوبی دارند ، هزینه ی تولیدشان پایین و نگهداری کمتری از آن ها مورد نیاز است .

ج)  کمک فنر های پنوماتیکی

این مکانیزم شباهت زیادی به مکانیزم هیدرولیکی دارد اما این بار بجای استفاده از سیال مایع(روغنهیدرولیک) به منظور انتقال نیرو ، از سیال گازی(گاز فشرده) استفاده می شود . سرعت انتقال نیرو در این سیستم بیشتر و ضریب میرایی این کمک فنر قابل تنظیم است . در این سیستم از کمپرسور به عنوان منبع تنظیم کننده ی هوا مورد استفاده قرار می گیرد که معمولا در قسمت عقب اتوموبیل تعبیه می شود . یکی از راه های کف خواب کردن اتومبیل استفاده از این نوع کمک ها است که تنظیم ارتفاع ضریب درگ و ضریب ایرودینامیکی را تغییر می دهد .

از مزایای این نوع می توان گفت که قابلیت تنظیم ارتفاع دارد که باعث کنترل بیشتر اتومبیل (با کمتر شدن ارتفاع آن) می شود . اما از آن ها باید به خوبی نگهداری شود چرا که پس از استفاده طولانی احتمال خطر نشت گاز بالا می رود .

**نکات مورد ملاحظه برای خریدن کمک فنر

باید بسته به نوع اتومبیل خود ، کمک فنر مخصوص آن را بخرید اما اگر قصد خرید یک نوع دیگر کمک فنر را دارید حتما با یک تکنسین مشورت داشته باشید . هنگام خرید به عمر آن که توسط آن شرکت سازنده بر روی محصول درج شده دقت فرمایید . توجه کنید که محصول مورد نظر شما از از موادی با اصطحکام بالا درست شده باشد . اگر قصد خرید کمک فنر هیدرولیکی را دارید به روغن هیدرولیک آن توجه کنید که حاوی مواد آنتی اکسیدان و دارای خاصیت ضد کف و سایش باشد .

**چرا باید کمک فنر ها را عوض کنیم ؟!

تعویض کمک فنر هنگامی صورت می گیرد که یا عمر آن به پایان رسیده باشد و یا دارنده اتومبیل بخواهد بسته به نوع کار بردی که از وسیله ی نقلیه خود دارد (حمل بار سنگین یا کف خواب کردن اتومبیل) این کار را انجام دهد .

اگر در هنگامه ی رانندگی تکان های غیر معمولی ، کنترل نامناسب در زمان ترمز گرفتن احساس و یا ایجاد ترک و روغن ریزی بر روی کمک فنر مشاهده کردید ، باید آن را جایگزین کمک فنری جدید کنید .

همه ی کمک فنر ها بر اساس نوع نیرویی که به آن ها وارد می شود ، نوع اتومبیل و مقدار ضربه ای که بر هر ثانیه تحمل می کنند  طراحی و مورد استفاده قرار می گیرند .