اجزای موتور خودرو | سرسیلندر | بلوکه سیلندر | محفظه میل لنگ | کارتر | کارکرد پلوس | یاتاق زدن | شاتون | کارکرد پیستون
سرسیلندر :
این قطعه روی بلوک سیلندر نصب شده است و با یک واشر مخصوص آب بندی می شود و قطعات مختلفی مثل شمع ، مانی فولدها و احتمالا مجموعه سوپاپ ها میل اسبک ها و اسبک ها روی آن نصب شده است . بخاری آب و روغن هم که وظیفه خنک کردن اتاقک احتراق را برعهده دارند در این قطعه تعبیه شده‌اند.
در موتور های (OHC) میل بادامک بر روی سر سیلندر نصب شده است و ممکن است تاپیت ، دلکو و پمپ بنزین به مجموعه قطعات سر سیلندر اضافه شود .
بلوک سیلندر :
اصلی‌ترین بخش یک موتور همان بدنه یا تنه اصلی موتور است که آن را اصطلاحا بلوک سیلندر می‌نامند.
این قطعه که از بخش‌های اصلی موتور محسوب میشود، نقش فونداسیون موتورهای احتراق داخلی را بازی میکند.
چرا که سیلندرها، سرسیلندر، پیستون، شاتون، کارتل، رینگ و میل‌لنگ را در خود جای می‌دهد.
از آن‌جا که عمل جرقه‌زنی و احتراق درون این بلوک انجام میشود باید مقاومت دمایی بالایی داشته باشد. بنابراین آن را از ریخته‌گری آلیاژی مانند آلومینیوم یا چدن می‌سازند.
اگر میل بادامک در بلوکه باشد محل نصب پمپ بنزین و دلکو در خودروهای کاربراتوری روی بلوکه تعبیه می شود .
محفظه میل لنگ :
کارتر به محفظه‌ای گفته میشود که میل‌لنگ در آن قرار دارد.
این قطعه که در میان تعمیرکاران به کارتل هم معروف است بزرگترین محفظه درون موتور را تشکیل می‌دهد و از میل‌لنگ و شاتون محافظت میکند. کف کارتر مخزنی قرار دارد که روغن داغ خارج شده از موتور درون آن جمع شده و برای بازگشت به موتور خنک میشود.
پمپ روغن نیز درون این محفظه قرار دارد که روغن موتور را به سمت میل‌لنگ و دیگر قسمت‌های موتور پمپ میکند.
سیلندر :
استوانه ای توخالی که عملیات پیستون درون آن انجام می شود .
سیلندر هسته مرکزی یک موتور محسوب میشود. جنس دیواره سیلندر برحسب جنس بلوک سیلندر آلومینیومی یا چدنی است.
سیلندرها تعداد و آرایش‌های مختلفی در موتورهای گوناگون دارند و همین نحوه چیدمان آنها کنار هم نوع موتور را مشخص میکند.
آرایش خطی: سیلندرها در این چینش در یک راستا و پشت هم قرار می‌گیرند. آرایش سیلندرها در تمام موتورهای ۴ سیلندر خطی است. به طور کلی موتور بسیاری از اتومبیل‌های امروزی همین آرایش خطی دارند.
آرایش خطی زاویه دار: در این نوع چینش، سیلندرهای خطی با زاویه ۱۵ تا ۶۰ درجه نسبت به زاویه‌ی قائم قرار دارند. موتورهایی با این آرایش، به دلیل فضای اریب درون سیلندرها از مرکز ثقل پایین‌تری برخوردار هستند.
آرایش خورجینی: در این چینش که آرایش V شکل نیز نامیده میشود سیلندرها در دو ردیف خطی به شکل عدد ۷ (هفت) در مقابل هم قرار می‌گیرند. موتورهای با این آرایش عموما ۱۲ سیلندر دارند.
واشر سرسیلندر
حتما تا به حال شنیده‌اید که واشر سرسیلندر یک اتومبیل سوخته است.
وظیفه این قطعه عایق‌بندی سرسیلندر و بلوک سیلندر و اتصالات این دو است تا مانع از ورود و نشت مایعات از بدنه موتور شود.
همچنین از مخلوط شدن آب و روغن درون اتاقک احتراق نیز جلوگیری میکند. در نتیجه نیاز است که از متریالی با کیفیت مناسب برای وظیفه‌ای که بر عهده دارد ساخته شود. این قطعه از فولاد نسوز و با کیفیت است که با دقت و ظرافت خاصی ساخته میشود.
البته که با وجود کیفیت ساخت و متریال، به دلیل جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به بلوک سیلندر و قطعات دیگر موتور، لازم است واشر سرسیلندر در دوره‌های زمانی مشخص تعویض شود
پیستون :
استوانه ای که داخل سیلندر قرار دارد و حرکت رفت و برگشت انجام می دهد.
پیستون انرژی حاصل از احتراق گازهای منبسط شده درون سیلندر را توسط شاتون (میل رابط) به میل‌لنگ منتقل میکند.
متریال به کار رفته برای ساخت این قطعه معمولا چدن یا فولاد ریخته‌گری یا آلومینیوم است که نمونه آلومینیومی، بازده موتور را به دلیل وزن کم و پایین آوردن توازن وزنی آن بالاتر برده و شتاب موتور را نیز افزایش می‌دهد.
همچنین این نوع پیستون‌ها از انتقال حرارت بهتری هم برخوردار هستند.
رینگ پیستون :
حلقه ای فلزی که سر پیستون قرار دارد و قسمت بالا و پایین سیلندر را آب بندی می کند.
این رینگ که به تعداد پیستون‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، حلقه‌های چدنی بسیار مقاومی در برابر حرارت، اما با قابلیت انعطاف‌پذیری هستند که عمل عایق‌بندی پیستون‌ها را هنگام حرکت درون سیلندرها انجام می‌دهند. رینگ پیستون روی پیستون قرار گرفته و اتصال آنها به وسیله بست‌هایی حلقه‌ای صورت می‌گیرد.
شاتون :
اهرمی که از یک طرف به پیستون وصل شده است و نیروی حاصل را به میل لنگ منقل می کند .
این قطعه اهرمی شکل، موظف به برقراری اتصال میل‌لنگ و پیستون و تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت چرخشی میل‌لنگ است.
یاتاقان میل‌لنگ بین این دو قرار دارد و مانع ایجاد اصطکاک بین آنها میشود.
متریال این قطعه از جنس فولاد آلیاژی یا فولاد سخت است تا مقاومت لازم را در برابر ضربه‌های احتراقی پیستون داشته باشد.
شاتون دارای دو سر با اندازه‌های متفاوت و یک ساقه که این دو سر را به هم وصل میکند است. سر بزرگ شاتون به پیستون و سر کوچکش به میل‌لنگ متصل میشود.
گژن پین:
میله ای کوچک که اتصال شاتون به پیستون را میسر می سازد و به صورت مفصل عمل می کند .
میل لنگ :
محوری است که توسط چند یاتاقان روی بلوکه سیلندر نصب شده و حرکت پیستون توسط شاتون به حرکت دورانی پرخشی تبدیل می کند .
میل لنگ همچنین نیروی لازم برای چرخش دینام، پمپ هیدرولیک فرمان، پمپ روغن، کمپرسور کولر و واتر پمپ را تامین میکند که توسط تسمه، میل سوپاپ یا دنده میل بادامک به آنها منتقل میشود
اگر روغن کافی به یاتاقان نرسد، میل لنگ خشک کار میکند و دچار آسیب خواهد شد. این آسیب را به اصطلاح یاتاقان زدن می‌گویند.
سوپاپ:
قطعه ای قارچی شکل در مسیر عبور هوا و بنزین یا دود خروجی از سیلندرها قرار گرفته و مسیر را بازو بسته می کند .
باز و بسته شدن سوپاپ‌های موتور توسط میل بادامک‌ها انجام میشود.
میل سوپاپ توسط بادامک‌هایی که به ورودی سوپاپ‌ها متصل هستند باز و بسته شدن آنها را کنترل میکند.
زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها نیز بر عهده‌ی میل بادامک است.
تنظیم این زمان بندی با اتصالی که توسط تسمه‌تایم بین میل بادامک و میل لنگ برقرار شده است صورت می‌گیرد. کمبود روغن در موتور به این قطعه نیز آسیب می‌زند.
فنر :
موجب بسته نگه داشتن سوپاپ می شود و روی آن نیرو اعمال می کند.
خارنگهدارنده :
دو دد خار ضامنی است که فنر را رو سوپاپ نگه می دارد.
بادامک:
قطعه ای بادامی شکل که وظیفه دارد در موقعیت های تعیین شده سوپاپ را بازنماید .
در خودروها بادامک‌ها میله‌های بلندی را که از بلوکِ موتور تا سرسیلندر امتداد پیدا کرده‌اند و به منظور فشردن بازوهای سوپاپ‌ها استفاده می‌شوند را به حرکت درمی‌آورند.
میل بادامک (میل سوپاپ):
محوری که مجموعه ی بادامک ها را روی آن طراحی و ایجاد شده است و وظیفه تنظیم باز و بسته شدن سوپاپ ها را هنگام مرحله عملیات تایمینگ دارد .
تاپیت :
نام دیگرش استکانی است و حرکت بادامک به سوپاپ را منتقل می کند .
در موتورهای سوپاپ رو سوپاپ بالابر یا تایپت قطعه ای است که حرکت برجستگی بادامک را به میله تایپت (تایپیت) انتقال می دهد در بعضی موتورهای میل سوپاپ رو حرکت بادامک از طریق استکان تایپت مستقیما به ساق سوپاپ منتقل می شود
در سایر موتورهای میل سوپاپ رو حرکت بادامک از طریق انگشتی به ساق سوپاپ انتقال می یابد دو نوع تایپیت (تایپت) وجود دارد تایپت مکانیکی و
تایپت روغنی تایپت مکانیکی استوانه ای توپر یا تو خالی است در موتورهای سوپاپ رو تایپت سوار بادامک است.
اسبک :
یک قطعه رابط بین سوپاپ و تاپیت یا بادامک است
فلایویل :
قطعه ای در انتهای میل بادامک و وظیفه جذب نیرو و بازدهی آن را در مواقع خاص دارد لازم به ذکر است نام دیگرش چرخ طیار است .
فلایویل یا چرخ طیار قطعه‌ای بشقابی شکل و سنگین است که وظیفه انتقال نیرو به گیربکس را بر عهده دارد.
فلایویل این کار را به وسیله دیسک و صفحه که روی آن نصب است انجام می‌دهد. همچنین نیروی دریافتی از میل لنگ را ذخیره میکند تا در زمان‌های افت فشار موتور از آن استفاده کند. این قطعه توسط پیچ و مهره‌های مخصوص خود به میل‌لنگ وصل میشود.
اطراف فلایویل، دنده دنده است که این حالت موجب درگیری دنده استارت با موتور میشود.
در خودروهای انژکتوری، سنسور دور موتور نیز روی این قطعه نصب است و اطلاعات مربوط به این بخش توسط آن به ECU یا همان کامپیوتر می‌رسد. فلایویل در دو نوع تک جرمی و دو جرمی تولید میشود.
پمپ روغن :
ذخیره و یکنواخت سازی حرکت موتور و هم چنین حاوی نشانه ای جهت کار کرد سنسور برای ثبت دور موتور .
تسمه تایم :
این قطعه حیاتی زمان‌بندی حرکت سوپاپ‌ها را کنترل میکند و گاهی با چرخ دنده یا زنجیرتایم جایگزین میشود.
تسمه تایم که از جنس لاستیک و دندانه دار طراحی شده به میل‌لنگ و میل بادامک متصل است و این دو را همزمان با هم حرکت می‌دهد.
تسمه تایم همچنین پمپ آب و پمپ روغن را نیز به حرکت در می‌آورد
شمع :
عمل جرقه‌زنی برای ایجاد احتراق درون سیلندرها توسط شمع صورت می‌گیرد.
این جرقه از برقی که با حرکت تناوبی دلکو یا به وسیله کویل به شمع رسیده است ایجاد میشود.
شمع‌ها معمولا روی سرسیلندر قرار می‌گیرند. شمع‌ها از عایقی از جنس چینی، الکترود و واشر تشکیل می‌شوند.
عموما خودروسازان برای هر سیلندر یک شمع به کار می‌برند اما گاهی در برخی اتومبیل‌ها برای هر سیلندر دو شمع استفاده میشود.
ترموستات :
ترموستات وسیله حرارت سنجی است که برای کنترل جریان اب دستگاه خنک کننده در درجه حرارت معین به کار می رود چون عملکرد موتور به طور مستقیم به درجه حرارت موثر ان بستگی دارد.
بنابراین استفاده از وسیله ای که بتواند این درجه حرارت را به ویژه در فصل زمستان حفظ کند بسیار ضروری است این وسیله یا به عبارت دیگر ترموستات در حالی که موتور سرد است از هدایت اب داخل موتور به رادیاتور جلوگیری می کند.
و بر عکس هنگامی گرمای موتور بیش از درجه حرارت موثر ان است ترموستات باز می شود و امکان می دهد که حداکثر جریان اب برای خنک شدن از موتور به سمت رادیاتور جاری شود.
پلوس :
دیفرانسیل وظیفه تنظیم دور چرخ ها را به عهده دارد و مابین چرخ های عقب و یا جلو ، راست و چپ و در ماشین های دو دیفرانسیل هم در جلو و هم در عقب، قرار دارد.
برای این كه نیروی وارد شده به دیفرانسیل به چرخ ها منتقل شود، میله ای از درون دیفرانسیل به چرخ سمت راست و چپ وصل شده كه پلوس نامیده می شود.
دلکو:
جریان ولتاژ بالا را از کویل به شمع ها هدایت می کند تا به ترتیب احتراق را منظم کند اما امروزه این قطعه حذف شده است و به جای آن سنسور میل لنگ و میل سوپاپ اطلاعات دقیق مربوط به پیستون را به ECU ارسال می کند .
شایان ذکر است این قطه برای اولین بار در خودروهای کادیلاک در سال ۱۹۱۰ قرار گرفت که تحولی شگرف در صنعت خودروسازی در زمان خود محسوب می شد و به مخترع آن یعنی آقای چالز کترینگ مدال ادیسون تعلق گرفت
کویل :
باعث ایجاد اختلاف پتانسیل بسیار بالا میشود .
کوئل سیم پیچ های القایی هستند که در سیستم جرقه زنی خودرو قرار می گیرند و حریان برق با ولتاژ بالا را تولید می کنند.
دو سیم پیچ در ساختار کوئل وجود دارند که سیم پیچ اولیه و ثانویه نامیده می شوند و جریان ورودی به سیم پیچ اولیه و گذر از آن باعث القای الکتریکی به سیم پیچ ثانویه و به این ترتیب سیم پیج ثانویه ولتاژ را تا چند هزار برابر تقویت می کند.
در خودروهایی مانند تندر ۹۰ و تندر ۹۰ پلاس هر شمع مجهز به یک کوئل شده است تا در صورت خرابی نیاز به تعویض دیگری نباشد.
ساختمان کوئل به صورت کلی از سیم پیچ اولیه، سیم پیج ثانویه، هسته مرکزی. بدنه کوئل تشکیل شده است.
بین دو سیم پیچ کوئل نیز از یک عایق نازک استفاده می کند تا حرارت ایجاد شده در سیم پیچ ها موجب آسیب به آنها نشود.
جنس سیم های استفاده شده در سیم پیچ ها نیز مسی است و تعداد دور سیم پیچ اولیه نیز حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ حلقه است که مقاومت ۳ آهمی را در آن ایجاد کرده است.
