بازار سیاه فروش حواله خودروهای وارداتی هم داغ شد!
حالا حواله‌های خودروهای وارداتی نیز وارد بازار سیاه شده‌اند. در حال حاضر، پلتفرم‌های ثبت آگهی از آگهی‌های حواله خودروهای وارداتی پر است که با قیمت‌های نجومی برای خرید و فروش معامله می‌شوند. این حواله‌ها از قیمت‌های حدود ۲۰۰ میلیون تومان برای خودروهای با تقاضای کم آغاز شده‌اند و تا ۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد. در واقع، این وضعیت ناشی از آزادسازی ناقص واردات خودرو است. دولت از ابتدا با مداخله در مسیر واردات تعیین کرد که کدام شرکت‌ها مجاز به واردات خودرو هستند، چه نوع محصولاتی را وارد کنند، به چه قیمتی و این محصولات را به کدام اشخاص بفروشند.
نگاهی به پلتفرم‌های ثبت آگهی نشان می‌دهد که حواله‌های خودروهای وارداتی نیز به این پلتفرم‌ها وارد شده‌اند و دارندگان امتیاز خرید این خودروها حواله‌ها را به قیمت‌های بالا خرید و فروش می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در برخی موارد قیمت حواله حتی به بهای دستوری خودرو نیز نزدیک است؛ قیمت‌هایی که از ۲۰۰ میلیون تومان برای خودروهای کم‌تقاضات‌تر شروع شده و حتی تا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد. علت اصلی شکل‌گیری بازار حواله خودروهای وارداتی، اختلاف بسیار چشم‌گیر بین قیمت بازار خودروهای وارداتی و قیمت سامانه یکپارچه است که در برخی موارد فاصله قیمتی حتی به ۳۰۰ درصد نیز می‌رسد. در واقع، می‌توان گفت برخلاف اهداف اولیه‌ای که از طرف سیاستگذار برای واردات خودرو در نظر گرفته شده بود (تنظیم‌گری بازار)، واسطه‌گری در بازار این خودروها وجوه جدیدی به خود گرفته است. دلالان خودروهای خارجی می‌توانند در دو سطح بازار مختلف عمل کنند؛ یا خودروهای وارداتی را به فروش برسانند، قبل تر نیز اعلام شده بود که با همین حواله و امتیاز ها خرید و فروش ها را انجام می دهند و در صورتی بود که هنوز هم به مرحله انتخاب خودرو نیز نرسیده است.
فروش حواله خودروهای وارداتی با چه قیمتی پیشنهاد می شوند؟
بررسی این موضوع نشان می‌دهد که آزادسازی ناقص واردات خودرو، نتیجه‌ای جز کندی و ناکارآمدی این فرآیند نداشته است. از سوم شهریورماه سال گذشته که آیین‌نامه واردات خودرو ابلاغ شد، کل فرآیند واردات دستوری، محدود و قطره‌چکانی بوده است. دولت خود مشخص کرده است که چه شرکت‌هایی خودرو وارد کنند، چه وارد کنند، به چه قیمتی، به چه میزان و به چه کسی بفروشند.
این سیاست‌های دستوری، مشکلات متعددی را به همراه داشته‌اند. از جمله این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش رقابت در بازار خودرو: با محدود شدن تعداد شرکت‌های مجاز به واردات خودرو، رقابت در بازار کاهش یافته و این امر منجر به افزایش قیمت‌ها شده است.
- عدم پاسخگویی به نیاز بازار: با توجه به محدودیت‌های موجود، دولت قادر به پاسخگویی به نیاز بازار خودرو نبوده است. این امر منجر به افزایش تقاضا و تشدید کمبود خودرو در بازار شده است.
- فساد و رانت: سیاست‌های دستوری، زمینه را برای فساد و رانت در بازار خودرو فراهم کرده است. برخی از شرکت‌های واردکننده با استفاده از روابط ویژه خود با دولت، موفق به واردات خودرو به صورت غیرقانونی شده‌اند.
در نهایت می‌توان گفت که آزادسازی ناقص واردات خودرو، نتیجه‌ای جز نارضایتی مردم و افزایش مشکلات در بازار خودرو نداشته است. برای رفع این مشکلات، ضروری است که دولت سیاست‌های واردات خودرو را بازنگری کرده و آنها را به سمت آزادسازی کامل سوق دهد.نتیجه روند بیش از ۱۵ماهه دولت برای واردات خودرو، رانت‌خواری گسترده‌ای بوده است که به جیب دلالان و واسطه‌گران روانه شده است. ثبت‌نام‌کنندگان در سامانه یکپارچه واردات خودرو که حالا به نظر می‌رسد بخش زیادی از آنها دلال بوده‌اند، با ثبت‌نام در این سامانه و مسدود کردن ۵۰۰ میلیون تومان در حساب‌های وکالتی، امتیازی به‌دست آوردند که حالا بین ۲۰۰ میلیون تا یک‌میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان آن را به فروش می‌رسانند.
بازار حواله خودروهای وارداتی، بازاری پررونق و پرتقاضا است. در این بازار، قیمت حواله خودروهای وارداتی، تابعی از عواملی مانند میزان تقاضا، قیمت نمایندگی خودرو و قیمت خودرو در بازار آزاد است.
در میان خودروهای وارداتی، خودروهای پرطرفدار مانند جتا، تویوتا و کیا، قیمت حواله بالاتری دارند. این امر به دلیل تقاضای بالای این خودروها در بازار است. به عنوان مثال، قیمت حواله جتا VS۵ در پلتفرم‌های ثبت آگهی، حدود ۲۰۰ میلیون تومان است. قیمت نمایندگی این خودرو ۲ میلیارد و ۵۳۵ میلیون تومان است و در بازار آزاد ۴ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است. بنابراین، خریدار حواله جتا VS۵، سودی معادل ۲ میلیارد و ۳۶۵ میلیون تومان کسب می‌کند.
در مقابل، خودروهای وارداتی که طرفدار کمتری دارند، قیمت حواله پایین‌تری نیز دارند. به عنوان مثال، قیمت حواله ام وی ام X55 در پلتفرم‌های ثبت آگهی، حدود ۸۰۰ میلیون تومان است. قیمت نمایندگی این خودرو ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است و در بازار آزاد ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است. بنابراین، خریدار حواله ام وی ام X55، سودی معادل ۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان کسب می‌کند.
در مجموع، بازار حواله خودروهای وارداتی، بازاری سودآور برای دلالان و واسطه‌گران است. این امر به دلیل تقاضای بالای خودروهای وارداتی در بازار و محدودیت‌های واردات خودرو است. برای کاهش سودجویی در این بازار، ضروری است که دولت سیاست‌های واردات خودرو را بازنگری کرده و آنها را به سمت آزادسازی کامل سوق دهد.
